DIGIPLACE STOPT MET LINUX

Het is de afgelopen maanden stil gebleven op Digiplace. Zeker niet omdat de interesse is verdwenen in het gebruik van Linux op een computer. Recent ben ik echter genoodzaakt om voortaan te werken met Apple apparaten. Oorzaak: een genetische aandoening aan mijn ogen.

Pseudo Ziekte van Stargardt

Een mond vol, de Pseudo Ziekte van Stargardt. Een genetische aandoening die Macula Degeneratie veroorzaakt. Deze aandoening lijkt heel erg op de Ziekte van Stargardt. (Het wordt echter veroorzaakt door een ander eiwit, en de pseudo variant wordt bijvoorbeeld niet beïnvloed door wat je eet of drinkt) Zo’n sterke gelijkenis wordt dan aangeduid met het begrip Pseudo. Maar net als de ‘echte’ Ziekte van Stargadt veroorzaakt deze Pseudo variant de aandoening Macula Degeneratie.

De Macula is het gedeelte van je oog wat verantwoordelijk is voor je centrale zicht. Vergelijk het met de sensor in je camera. De daarop aanwezige megapixels zijn nodig om een plaatje te maken. Bij deze aandoening vallen die megapixels, de staafjes en kegeltjes in het oog, bijna allemaal uit. Wat overblijft zijn de randen van het zicht, het gedeelte waarmee je overigens niet scherp kan zien. Het proces is inmiddels zo ver gevorderd dat over een jaar of twee (?) gewoon functioneren lastig gaat worden.

Toegankelijkheid

Even los van de emotionele aanslag van zo’n diagnose is er ook een praktisch verhaal te vertellen. En dat gaat op Digiplace altijd over het gebruik van Linux als standaard OS. Dat werd overigens gecombineerd met een Android telefoon, een iPad en soms ook nog met een Chromebook. Al die systemen hebben hun eigen voor- en nadelen als je gaat kijken naar de zgn. toegangelijkheids-opties.

Maar als snel werd het duidelijk dat je dan het beste kan kiezen voor één eco-systeem. Want de swipes van het ene systeem, werken weer anders op een ander besturingssysteem. En om een lang verhaal kort te houden, de keuze is gevallen op Apple.

Mac OS en iPhone IOS heeft momenteel (voor mij) de allerbeste voorzieningen om me voor te bereiden op een spraak gestuurde interactie. Want dat wordt de uitdaging. Alles moet worden voorgelezen, van informatie op het web, e-mail, social media, financiën, winkelbezoek, drukwerk, openbaar vervoer, navigatie en ga maar door. En dan wil je natuurlijk met de best mogelijke voorzieningen werken en worden oude voorkeuren plotseling minder relevant.

Het einde van Digiplace?

Deze website blijft vooralsnog gewoon bestaan. Binnenkort hoop ik met een nieuwe vormgeving te kunnen komen. Daarin blijft het Linux weblog gewoon bestaan. En hoewel ik mijn Linux desktop blijf behouden verwacht ik niet dat er veel nieuwe artikelen op zullen verschijnen.

Wel zal ik proberen om mijn vorderingen als slechtziende gebruiker vast te leggen. Als je dus Digiplace volgt als Linux gebruiker, dan is dit waarschijnlijk een vaarwel. Maar misschien kan ik met mijn nieuwe ervaringen straks andere mensen helpen. Mogelijk wordt dat op termijn wel met behulp van audio- of video gedaan. Of valt het allemaal zo tegen dat het alsnog komt stil te vallen. De toekomst zal dat gaan uitwijzen. Gelukkig heb ik wel de spirit om dat avontuur aan te gaan. En er zijn genoeg inspirerende voorbeelden van lotgenoten die daarin de weg hebben gewezen.

Informatie

Wil je meer weten over de achtergronden van Macula Degeneratie? Dan zijn de volgende video’s een aanrader. Mij hebben ze zeker geholpen. Concrete informatie over de Pseudo Ziekte van Stargard zijn nauwelijks te vinden, het is een zeer zeldzame aandoening.

Pacman

pacman

De package manager van Arch en dus ook van Manjaro kent haar eigen syntax voor diverse taken. De belangrijkste zijn:

Updates installeren: sudo pacman -Syu

Zoeken naar pakket: pacman -Ss pakketnaam

Pakket installeren: sudo pacman -Syu pakketnaam

Verwijder pakket: sudo pacman -R pakketnaam

Een overzicht met meer opties en achtergrondinformatie is te vinden in de wiki van Manjaro: Pacman Overview

Manjaro Linux

Manjaro Linux

Het gebruik van een KDE Plasma desktop bevalt mij nog steeds heel erg goed. Oorspronkelijk begonnen met Kubuntu, en snel daarna overgestapt naar KDE Neon. De solide basis van Ubuntu LTS en de meest recente software van KDE was daarvoor de belangrijkste reden. Maar ik zag onlangs dat Manjaro heel dicht op de releasebasis van KDE Neon zit. En tegelijkertijd veel meer nieuwere pakketten in haar repo’s heeft dan die LTS uitvoering van KDE Neon.

Manjaro Linux

Kortom…reden om eens te ervaren hoe het werkt onder Manjaro. Met een wallpaper van Fedora 36 (GNOME) die ik ook even had geprobeerd. Het is nog te vroeg om een finaal oordeel te vellen, maar de 1e indruk is dat Manjaro een blijvertje kan gaan worden. Bloedsnel, compleet, up to date en dus vooralsnog helemaal niets te klagen.

Verwijder hibernation & suspend

Voor mijn desktop heb ik geen hibernation of suspend nodig. Maar heel soms (KDE NEON) klik ik per abuis toch op die optie als ik eigenlijk mijn computer wens af te sluiten. Die optie in de Programmastarter verdwijnt als je ook de achterliggende modus verwijderd van je systeem.

Verwijder Hibernation & suspend

Het volgende commando is dan vereist:

$ sudo systemctl mask sleep.target suspend.target hibernate.target hybrid-sleep.target

Daarna reboot je het systeem en kijkt of het is gelukt door je (in mijn geval) naar de Programmastarter te kijken (de opties zijn niet meer aanwezig) en je kan via je terminal de status opvragen met:

$ sudo systemctl status sleep.target suspend.target hibernate.target hybrid-sleep.target

Bron: https://www.linuxhowto.net/how-to-disable-suspend-and-hibernation-modes-in-linux/

Firefox aanpassingen

Firefox schrijft haar cache standaard naar je schijf. Omdat geheugen sneller is dan een HDD of SSD kan je kiezen om je cache naar RAM te schrijven. Dat is alleen verstandig als er voldoende geheugen in je computer is geprikt (Digiplace gebruikt 16 GB aan RAM).

Cache to RAM

In de firefox url bar:

about:config

Zoek dan naar:

browser.cache.disk.enable

Toggle deze setting van true naar false

Check vervolgens of "Cache to RAM"is ingeschakeld door te kijken of de volgende opdracht op true staat

browser.cache.memory.enable

Vergroot de hoeveelheid CACHE in RAM naar 1 GB door te zoeken naar deze string

browser.cache.memory.capacity

Er staat dan waarschijnlijk -1 als waarde. Klik op het symbool om te bewerken en vul het getal 1048576 in waardoor er max. 1 GB aan CACHE voor Firefox wordt toegewezen. Je kan ook kiezen voor bijvoorbeeld 524288, waardoor er 512 MB aan RAM wordt gereserveerd.

Om te zien hoe dat uitpakt tik je in about:config de volgde zoekstring in:

about:cache

Sluit dan je browser af en start opnieuw op. Je zal in je systeemmonitor (op bijv. via top of htop in je terminal zien dat er meer geheugen wordt gebruikt. Dat is niet erg, daar is het voor bedoeld.

Session restore

Het is dan ook handig om de session restore functie aan te passen. Deze functie onthoudt het aantal pagina's dat waren geopend na een crash. Handig, maar het veroorzaakt heel veel schrijfacties naar je schijf. Op een SSD is dat niet altijd gewenst en dat zet je daarom als volgt 'uit' (je zet het niet uit, maar maakt het zeer onwaarschijnlijk dat het nog pagina's gaat bijhouden). Je gebruikt dan weer about:config om te kunnen werken en zoekt daarin naar de zoekstring:

sessionstore

Je krijgt dan een heleboel regels te zien, je zoekt echter naar de regel die begint met browser.sessionstore.interval en past de standaard waarde van 15000 aan door het edit symbool (het potloodje) aan te klikken en er drie nullen achter te plaatsen zodat het 15000000 komt te staan.

Show Grub menu op Single boot machine

Een nieuwe kernel bracht onlangs een conflict aan het licht met een geïnstalleerde NVIDA (470) driver. In dat geval druk je tijdens het booten én vooral óp het juiste moment op de escape toets (uefi) om het Grub menu zichtbaar te maken. Je kiest vervolgens je oude kernel, want daarom is die er nog, en dan kan je weer gewoon verder.

Persoonlijk vind ik lastig om soms het goede moment te vinden om die escape in te drukken. Als je net een klik teveel doet kom je in de kale Grub prompt en..afijn.

Grub menu standaard weergeven

Dus is het handig als je altijd een Grub menu krijgt te zien als je jouw computer aanzet. Dat is sowieso het geval bij een dual boot machine, maar op een single boot machine moet je dat zelf even regelen. Dit artikel uit 2012 (!) laat zien hoe ik dat toen deed. Maar tegenwoordig werkt het net even anders.

Als volgt:

sudo nano /etc/default/grub

zoek daarin vervolgens deze twee regels:

GRUB_TIMEOUT_STYLE=hidden
GRUB_TIMEOUT=0

en vervang die voor:

GRUB_TIMEOUT_STYLE=menu
GRUB_TIMEOUT=10

Save vervolgens /etc/default/grub en doe daarna natuurlijk een

sudo update-grub 

om het correct in te zetten.

De eerstvolgende keer krijg je 10 seconden om eventueel voor een andere kernel te kiezen.

25 jaar KDE

14 oktober 2021: 25 jaar KDE. Met haar Plasma desktop omgeving hebben ze zelfs Digiplace weten te verleiden om de overstap van GNOME naar KDE PLASMA te maken. Overigens is die distributie gebouwd op Ubuntu 20.04 LTS dus dat maakt de overstap niet heel ingewikkeld.

Open pdf bestanden vanuit Firefox met Okular

De Plasma desktop biedt met Okular een uitstekende eigen PDF reader aan. Maar wat te doen als Firefox een PDF opent in een ander programma zoals bijv. Gimp?

Override de mimeinfo.cache list

Om dat probleem blijvend op te lossen (dus ook na een update van je systeem) maak je een tekstbestand aan met als naam mimeapps.list en slaat die op in de map /usr/share/applications

En in dat bestand plaats je de volgende informatie:

[Default Applications]
application/pdf=okularApplication_pdf.desktop

Sluit eventueel Firefox en daarna opent een PDF bestand zich keurig in Okular.

Wayland onder Ubuntu 21.04

Ubuntu? Ja…Ubuntu. Natuurlijk, ik heb het afgelopen jaar met veel plezier gewerkt onder KDE NEON. Oftewel, de nieuwste KDE PLASMA op een basis van Ubuntu 20.04 LTS. Waarom dan nu weer iets schrijven over Ubuntu?

FRACTIONAL SCALING

Daarvoor moet ik terug naar de oorzaak om over te stappen van Ubuntu (GNOME) naar KDE NEON (PLASMA). Dat had vooral te maken met problemen die ik ondervond met het zgn. fractional scaling. Schalen naar 200% ging prima, maar schalen naar bijv. 150% of 175% gaf vervelende problemen. Ten eerste een hoger CPU gebruik. En een slechtere grafische perfomance en het vreemde probleem dat de schermresolutie lineair mee veranderde met het percentage van de schaling. Een standaard 4 K scherm werd dan bij 150% dus 5760×3240 pixels. Onzin natuurlijk en het leverde bij een screenshot vreselijk grote bestanden op. Een PLASMA desktop doet dat gewoon heel veel beter. En als je dan aan het spelen bent met nieuw speelgoed is het een heerlijke ontdekkingstocht die mij ook best veel heeft gebracht.

WAYLAND

Maar Ubuntu 21.04 komt nu standaar met de Wayland ipv X11. En straks komt Ubuntu 21.10 ook standaard met Wayland als je gebruik maakt van een officiele nvidia driver. Op dit moment moet je met Nouveau werken.

Wayland is in theorie een veel betere oplossing dan het oeroude X11 concept. Het gemis (voor dit moment) aan de NVIDIA driver is niet echt een issue, want gamen is niet aan mij besteed. Alle andere toepassingen doen het prima in de combinatie met Wayland en de open source Nouveau driver. Er zijn wel een aantal problemen. Zo krijg je met 125, 150 of 175% schaling in sommige applicaties wat last van blurry fonts. Het moet gezegd worden dat (KDE) PLASMA dat echt heel veel beter doet. Dat geldt o.a. voor Google Chrome. Maar dat is een prima reden om Firefox te gebruiken, want daarin werkt het wel prima. En sommige voorzieningen (maken van screencasts, of een programma als Shutter werken (nog) niet onder Wayland. Als je daar mee kan leven is het gebruik van Wayland zeker een optie om te overwegen.

Ubuntu of KDE NEON?

Ik heb ervoor gekozen om Ubuntu eens onder Wayland te proberen. En in de aanloop naar Ubuntu 21.10 ben ik extra nieuwsgierig naar toekomstige ontwikkelingen. KDE NEON blijft echter voorlopig mijn default desktop OS.

Verwijder oude EFI boot verwijzingen

Als je regelmatig verschillende Linux distributies hebt uitgetest dan herken je het vast wel: je start je computer op en forceert (in mijn geval met F8) het bootmenu. En dan krijg je een hele rij verwijzingen van distributies die zich ooit op jouw computer hebben genesteld. Kan geen kwaad, maar is soms ook wle een beetje onhandig. Kortom…weg ermee.

efibootmgr

Installeer eerst efibootmgr (sudo apt install efibootmgr). Met behulp van deze efi boot manager kan je snel zien wat er allemaal staat vermeld. Gebruik na installatie dit commando:

sudo efibootmgr

De output komt dan ongeveer als volgt naar voren:

efibootmgr

Je ziet in de 1e regel (BootCurrent: 0002) dat Boot002 neon mijn default boot is. En dat klopt. En de output BootOrder geeft aan welke opties beschikbaar zijn om te starten: 0002 (neon), 0007 (ssd), 0009 (hdd) en 0006 (dvd). Vind je nog andere opties (bijvoorbeeld een eerder geinstalleerde manjaro, ubuntu, fedora of wat dan ook, dan kan je die naar keuze wissen met:

sudo efibootmgr -b 0005 -B

waarbij natuurlijk die 0005 moet verwijzen naar een entry in jouw output.